Πρόωρα νεογνά και μητρικό γάλα

Το πρωτόγαλα είναι το πρώτο γάλα που παράγεται τις πρώτες μέρες μετά τον τοκετό. Είναι μοναδικό και θεωρείται πολύτιμο καθώς η σύσταση και οι ιδιότητες του είναι ανεκτίμητες. Η σύσταση του δεν μπορεί να δημιουργηθεί τεχνητά με κανέναν τρόπο.

Τα πρόωρα νεογνά έχουν αυξημένες πιθανότητες να εμφανίσουν επιπλοκές που σχετίζονται με το αναπνευστικό τους , την καρδιά , το έντερο , την όραση, την ακοή κ.α.
Όσο πιο πρόωρο είναι ένα μωρό , τόσο αυξάνεται αυτή η πιθανότητα.

Κοινωνικοσυναισθηματική Εξέλιξη: Το 15% των πολυ πρόωρων νεογνών (26-27 εβδ) παρουσιαζουν κινητικά ή αισθητηριακά ελλείματα και το 25 % αυτων προβληματα συμπεριφοράς (Johnson and Marlow, 2011), ενώ  πάνω από το 50% των εξαιρετικά πρόωρων (<26 εβδ) παρουσιάζουν συναισθηματικές , κοινωνικές και αναπτυξιακές δυσκολίες
(Hutchinson et al., 2013)
Κατα την παιδική ηλικία τα πολύ πρόωρα έχουν 2πλασια - 3πλάσιο κίνδυνο να εμφανίσιουν διάσπαση προσοχής και υπερκινητικότητα και τα εξαιρετικά πρόωρα 4πλάσιο. Εμφανίζουν επίσης άγχος και κατάθλιψη σε μεγαλύτερο βαθμό από τους συνομίληκους τους.
Στην εφηβεία υπάρχει 3-8 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα για κοινωνική απομόνωση, χαμηλή αυτοεκτίμηση, κοινωνικά προβλήματα.
(Johnson and Velte, Healy 2013)

Το μεγαλύτερο ποσοστό των κοινωνικοσυναισθηματικών προβλημάτων επηρεάζεται από το πρώιμο στρες και τον πόνο. (απουσία μητέρας, συχνές νοσηλευτικές πράξεις, υψηλά επίπεδα ήχου, έντονο φως)

Πως θα βοηθήσουμε το πρόωρο μωράκι:

Τα νεογνά, ακόμα και τα πολύ πρόωρα, γνωρίζουν την φωνή και το άγγιγμα της μητέρας τους. Ερευνες εχουν δειξει πως η επαφη δέρμα με δέρμα με τη μητέρα βελτιώνει την κατάσταση της υγείας τους. Επομένως υπάρχουν κάποιες παρεμβάσεις που μπορούν να γίνουν, οι οποίες θα βοηθήσουν σε μεγάλο βαθμό την εξέλιξη του πρόωρου νεογνού: να υπάρχει δίπλα στο μωρό ένα μαντήλι της μητέρας που έχει τη μυρωδιά της (προσοχή όχι αρώματα!) ή είναι εμποτισμένο με το γάλα της , priming/minimal feeding για ωρίμανση του βλεννογόνου και των απαραίτητων ενζύμων, κλασική μουσική ή μέθοδος Tomatis, ησυχία στην μονάδα αλλά και μέσα στην θερμοκοιτίδα, βρεφικό μασάζ και χάδι βοηθούν την αύξηση βάρους , τη μείωση της διάρκειας νοσηλείας, την ενεργοποίηση των νευρώνων και την αύξηση των ενδορφινών , αλλαγή στάσεων, όρια χώρου (δημιουργία "φωλιας") , σταθερό και απαλό άγγιγμα.

Σύμφωνα με τις κατεθυντήριες οδηγίες 2016  της american academy of pediatrics για τα πρόωρα χρειάζεται να γίνεται:

• Συχνή εκτίμηση του πόνου (5ο ζωτικό σημείο)
• Μείωση του αριθμού των επώδυνων παρεμβάσεων
• Πρόληψη/μείωση του οξέως πόνου που προκαλείται απο επεμβατικές πρακτικές
• Πρόληψη και θεραπεία του μετεγχειρητικού πόνου
• Αποφυγή χρόνιου πόνου και στρες στη ΜΕΝΝ

Μεθοδος Καγκουρό:
Οι κανόνες που αφορόυν τη Μοναδα Εντατικής Θεραπείας ποικίλουν από νοσοκομείο σε νοσοκομείο. Σε κάθε περίπτωση είναι καλό η μητέρα να προσπαθεί να περάσει όσο περισσότερο χρόνο μπορεί με το μωρό της. Η μέθοδος καγκουρό (μητέρα και μωρό δέρμα με δέρμα) εφαρμόζεται σε πολλά σημεία του πλανήτη και έχει αποδειχθεί η ασφάλεια και η αποτελεσματικότητα της. Η δερμα με δερμα επαφή παρέχει στο νεογνό σταθεροποίηση του καρδιακού ρυθμού, πιο ήρεμη αναπνοή, λιγότερες άπνοιες, βελτίωση του κορεσμου΄οξυγόνου, καλύτερη θερμορρύθμισ, λιγότερα επεισόδια κλάματος, μεγαλύτερα διαστήματα ήρεμου ύπνουκαι καλύτερη αναπτυξιακή έκβαση. Η μητέρα απολαμβάνει το μωρό της , αυξάνει την ποσότητα γάλακτος , χαμογελάει περισσότερο και μειώνει την πιθανότητα στρες και κατάθλοψης.
H αγκαλιά και ο θηλασμός (όταν είναι εφικτός) αποτελούν αντίδοτο σε δυσαρεστες εμπειρίες. Η μητρική φροντίδα εγγράφεται στον εγκέφαλο του νεογνού και επηρεάζει τη λειτουργία του για όλη του τη ζωή.

Μετά από έναν πρόωρο τοκετό και όσα τον συνοδεύουν , ο θηλασμός και το μητρικό γάλα ίσως είναι το τελευταίο που θα απασχολήσει μια μητέρα. Παρόλα αυτα η συμμετοχή της στη φροντίδα του πρόωρου μπορεί να είναι μεγάλη και καθοριστική για την εξέλιξη της κατάστασης του. Το μητρικό γάλα και στην προωρότητα, παραμένει η καλύτερη επιλογή σίτισης του νεογνού. Η δράση του είναι δοσοεξαρτώμενη , δηλαδή όσο περισσότερο μητρικό γάλα πιει ένα μωρό , τόσο περισσότερα θα είναι τα οφέλη.

Πρωτόγαλα μετά από πρόωρο τοκετό:
Το πρωτόγαλα είναι κατάλληλο για κάθε μωρό και μπορεί να είναι σωτήριο για κάθε πρόωρο βρέφος. Μετά τον τοκετό πρόωρου μωρου πρέπει να συλλέγεται και να φυλάσσεται εως ότου είναι σε θέση να το καταναλώσει, με ρινογαστρικό σωλήνα ή αμεσο θηλασμό. Η ποσότητα του είναι ανάλογη της περιεκτικότητας του στομάχου του ,δηλ εξαιρετικά λίγο αλλά υπεραρκετό για το βρέφος. Η συλλογή του μπορεί να γίνει με τη βοήθεια μιας σύριγγας (χωρίς τη βελόνα).

Το πρωτόγαλα μητέρων που έχουν γεννήσει πρόωρα είναι διαφορετικό από αυτο των μητέρων με τελειόμηνο τοκετό. Περιέχει υψηλές συγκεντρώσεις πρωτεϊνών, λίπους, βιταμινών, ανόργανων αλάτων, λευκών αιμοσφαιρίων, και ανοσοσφαιρινών. Εχει υψηλότερη συγκέντρωση σε αντισώματα και πολύ υψηλές συγκεντρώσεις ανθρώπινων αυξητικών παραγόντων, αντι-φλεγμονώδων και αντι-μολυσματικων  συστατικών, τα οποία βοηθούν τον εντερικό σωλήνα του πρόωρου μωρού να ωριμάσει.

Επιπλέον έχει στοιχέια παρόμοια με αυτά του αμνιακού υγρού τα οποία προστατεύουν το νεογνό από μια σοβαρή και συνηθισμένη πάθηση τη Νεκρωτική Εντεροκολίτιδα. Πάνω απο 130 ολιγοσακχαρίτες , πρεβιοτικά και προβιοτικά αποικίζουν το έντερο του νεογνού προστατεύοντας το και βοηθώντας το να αναπτυχθεί. Τα πρόωρα που σιτίζονται με μητρικό γάλα είναι 20 φορές λιγότερο πιθανό να αναπτύξουν Νεκρωτική Εντεροκολίτιδα. Ο αυξητικός παράγοντας EGF βοηθάει στην πέψη των τροφών, Το ένζυμο λιπάση συμβάλλει στην διασπαση του λίπους και η λακτάση στη διάσπαση υδατανθράκων και σακχάρων.Το μητρικό γάλα περιέχει σημαντικά ειδικά λίπη που βοηθούν στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και των νευρών.

Πρόκειται για κάτι περισσότερο από ένα απλό γεύμα καθώς προστατεύει το νεογνό από επιπλοκές που οφείλονται στην προωρότητα και του προσφέρει σημαντικά εφόδια για την ανάπτυξη και την επιβίωση του.

Σε κάποια μαιευτήρια χρησιμοποιέιται το 'εμπλουτισμένο μητρικό γάλα' το οποίο είναι μητρικό γάλα που έχει αντλήσει η μητέρα, στο οποίο έχουν προστεθεί βιταμίνες , ανόργανα συστατικά και άλλα στοιχεία χρήσιμα για τον οργανισμό του πρόωρου βρέφους.

Αν η μητέρα δεν είναι σε θέση να αντλήσει ή να θηλάσει , μπορεί να χρησιμοποιηθεί γάλα δότριας από τράπεζα μητρικού γάλακτος. Η παστερίωση που γίνεται στο γάλα αυτό ΔΕΝ καταστρέφει τα θρεπτικά συστατικά του και μειώνει ελάχιστα τα αντισώματα που περιέχει.

Σύμφωνα με την Αμερικανική Παιδιατρική Ακαδημία πρεπει όλα τα πρόωρα να σιτίζονται με μητρικό γάλα. Αυτό να εμπλουτίζεται και να γίνεται το παν για να βρεθεί μητρικό γάλα.
Θεωρείται πως ένα διασωληνωμένο νεογνό πρέπει να σιτιστεί με μητρικό γάλα μέσα σε δύο ώρες από τον τοκετό , αλλά αν δεν υπάρχει μητρικό γάλα έίναι καλύτερο να περιμένουμε έως 48 ώρες μέχρι να βρεθεί , παρά να σιτιστεί με γάλα σκόνη!

Συμπερασματικά: Το μητρικό γάλα θα έπρεπε να θεωρείται μέρος της φροντίδας του νεογνού.

Σε περίπτωση που γεννήσετε πρόωρα απευθυνθείτε σε κάποιον σύμβουλο θηλασμού , ωστε να σας κατευθύνει και να σας υποστηρίξει  στην άντληση του γάλακτος και την εδραίωση της παραγωγής σας.

Πού θα βρω σύμβουλο θηλασμού?

Εαν δεν ενδείκνυται ακόμα ο άμεσος θηλασμός , ίσως χρειαστεί να δοκιμάσετε εναλλακτικούς τρόπους σίτισης , ώστε να αποφύγετε το ενδεχόμενο συγχυσης θηλών και να διευκολύνετε τον θηλασμό όταν θα έρθει η ώρα του. 

Μιρέλλα Μάνεση

Πηγές:
Διεθνής Σύνδεσμος Θηλασμού  LLL
about health